Voor deze eerste energieneutrale tunnel ter wereld moesten er namelijk bomen gekapt worden die fungeerden als geleiders in de vliegroute van vleermuizen op hun zoektocht naar voedsel. Totdat de bomen hun terugkeer maken in het gebied, zorgen bosstroken en vleermuisschermen ervoor dat de verschillende vleermuispopulaties behouden blijven in het Lage Bergse Bos.

Populaire vliegroute

Voor de aanleg van de tunnel is uitgebreid vleermuisonderzoek gedaan. Het blijkt dat met name gewone dwergvleermuizen, maar ook ruige dwergvleermuizen gebruikmaken van bebossing in het Lage Bergse Bos. Vanuit bebouwing aan de zuidwestzijde (Hillegersberg) trekken de vleermuizen via verschillende routes het noordoostelijke gebied in om te jagen. Vervolgens trekken ze voor verblijf weer terug naar de gebouwen aan de zuidwestelijke kant van het gebied. Maar door de kap van bomen in het Lage Bergse Bos is deze vliegroute voor vleermuizen verstoord.

Bron: Jeroen Demmer (ecoloog bij de Groene Boog)

Getroffen maatregelen

De Groene Boog heeft de volgende maatregelen getroffen om de vliegroute voor de voedselvoorziening van vleermuizen in stand te houden.

1. Op vijf locaties zijn er bosstroken van vijf meter breed aan bomen gekapt. Zo zijn er vijf stroken gecreëerd om vleermuizen te laten wennen aan de nieuwe oversteekplaatsen.
2. Bij de bosstroken zijn tijdelijke vleermuisschermen geplaatst met een doorlopend steigerdoek van twee meter hoog.
3. Na een gewenningsperiode van enkele maanden zijn de bosstroken gefaseerd gekapt. Enkele vleermuisschermen bleven over.
4. Tot slot zijn de laatste schermen vervangen voor hogere schermen, bestaande uit steigerdoeken van ongeveer vijf meter hoog.

Uitkomsten monitoring

Om het effect van deze maatregelen te meten, is er door ervaren vleermuisonderzoekers onderzoek gedaan in zowel kraam- als paartijd (voor- en najaar) met behulp van automatische batdetectors. Uit het onderzoek bleek dat de vleermuizen inderdaad gebruikmaakten van de bosstroken om de oversteek naar hun voedselgebied te maken. Al was er veel variatie in de aantallen, dat liep uiteen van 8 tot 47 dwergvleermuizen per bezoek. Ook na het vervangen van de bosstroken door schermen bleek dat de dwergvleermuizen de schermen gebruikten als vliegroute. Na het vervangen van de oorspronkelijke vleermuisschermen door de hogere schermen, bleef het gebruik vergelijkbaar. In totaal zijn er 134 tot 251 dwergvleermuizen via vijf routes langs de bosstroken en schermen door het gebied gevlogen. Daarmee bleken de maatregelen effectief en succesvol.

Rijke biodiversiteit

In het komende plantseizoen (start najaar 2024) worden de eerste bomen op het tunneldak van de Rottemerentunnel geplant. Dan worden ook grote bomen naast de vleermuisschermen aangebracht. Deze zullen de functie van vliegroute voor de vleermuizen overnemen. Zodra de vleermuizen weer gewend zijn aan de bomen als geleiding, zullen de schermen weggehaald worden. Hij is al nauwelijks nog zichtbaar, maar uiteindelijk verdwijnt de Rottemerentunnel volledig uit het zicht. Er komt een mooi gevarieerd bos- en recreatiegebied voor terug met een rijkere samenstelling aan diersoorten. Een van die soorten is dus de vleermuis, die dankzij deze succesvolle interventie behouden is gebleven in dit gebied.

Dit artikel is gebaseerd op een eerder gepubliceerd artikel op naturetoday.com, geschreven door Benjamin Backx en Jeroen Demmer.