Met zo’n database waarin je opslaat hoe een project is opgebouwd, zie je welke onderdelen en materialen gebruikt zijn, hoe ze bevestigd zijn, en wanneer ze in aanmerking komen voor hergebruik.

Twee jaar geleden tijdens de week van de circulaire economie schreven we al over dit initiatief. Aan Sjoerd Gijezen, manager maatschappelijk verantwoord ondernemen bij bouwcombinatie De Groene Boog, vragen we hoe het er nu voorstaat.

Hergebruiken 

‘Om in de toekomst meer producten en materialen te kunnen hergebruiken, is het nodig een beeld te hebben van wat waar zit, en wat wanneer wordt vervangen’, vertelt Sjoerd. ‘Voor een groot project als de A16 Rotterdam kan oneindig veel informatie worden verzameld. Maar welke informatie is nuttig voor toekomstig hergebruik, en is deze ook zomaar beschikbaar?’ Sjoerd en zijn collega’s volgen voor de A16 Rotterdam twee trajecten. 'We creëren een materialenpaspoort voor alle tunneltechnische installaties, en we doen een onderzoek naar een materialenpaspoort voor betonnen objecten.'

Veel informatie

Over tunneltechnische installaties kan je veel informatie verzamelen, weet Sjoerd. ‘Bij de A16 Rotterdam hebben we 52 verschillende typen installaties, die weer uit tientallen componenten bestaan. Over ieder klein onderdeel hebben we wel informatie die je in een database kan bewaren. Maar alles wat je bewaart, moet ook geactualiseerd worden. De vraag is tot welk niveau de informatie nuttig is om te bewaren. Van een ventilator kan je bijvoorbeeld iets zeggen over de behuizing, de motor en de draaiende delen. Maar je kan nog veel verder gaan en beschrijven uit welke onderdelen de elektromotor bestaat. We onderzoeken nu wat wel en niet werkt. Dat geeft ons inzichten voor toekomstige materialenpaspoorten.’

Ook voor beton wordt er zo’n onderzoek uitgevoerd. Sjoerd: ‘In ons project wordt veel beton toegepast, in allerlei vormen. Denk bijvoorbeeld aan paalfundering, prefab liggers of duikers. In diverse documenten vind je veel product- en materiaalinformatie, maar deze info zit verstopt. Voor beton in het materialenpaspoort is het van belang om te weten wat de samenstelling is, welke grondstoffen worden gebruikt en wat de herkomst is. Daarvoor is het soms nodig om de leverancier te raadplegen. Niet iedere leverancier wil hieraan meewerken, en “het geheim van de smid” prijsgeven. Door dit onderzoek te doen, ervaren we waar we in de praktijk tegenaan lopen.’

Informatieopslag

De onderzoeken zijn nog niet helemaal afgerond, maar Sjoerd heeft wel al een idee hoe met de informatie moet worden omgegaan. ‘Het is zeker mogelijk om informatie goed te bewaren, maar het is van belang dat we het juiste detailniveau verzamelen. Installaties bevatten veel meer componenten, hebben vaker onderhoud nodig en worden ook vaker vervangen dan een betonnen ligger. Daarom moeten we per discipline afspraken maken.’

Vraag en aanbod afstemmen

Het is de droom van Sjoerd dat er uiteindelijk een database is waarmee vraag en aanbod van materialen op elkaar afgestemd kan worden. Nu worden ad hoc producten overgenomen die vrijkomen, maar het aanbod is klein en de informatie summier. Daarom is er informatie nodig van heel veel projecten in Nederland. ‘Heb je als project bijvoorbeeld liggers voor een viaduct nodig, dan kan je in een database zien welke viaducten binnenkort verwijderd worden vanwege een veranderende situatie’, legt Sjoerd uit. ‘En door het materialenpaspoort staat er veel informatie over de liggers in die database.’

Anders werken

Wanneer we zoveel mogelijk hoogwaardig hergebruik willen, is ook een andere manier van werken nodig. Sjoerd: ‘producten kan je makkelijker hergebruiken als je ze uit elkaar kan halen.’ Zijn advies is dan ook om  dingen vast te schroeven, in plaats van ze vast te storten of lijmen, of gebruik te maken van kleine prefab onderdelen in plaats van 1 groot onderdeel. ‘Dat dwingt ons bij de bouw al na te denken over mogelijk hergebruik in de toekomst.’

We zijn er nog niet

Er moeten nog veel beslissingen worden genomen over het materialenpaspoort, voor het daadwerkelijk gebruikt kan worden, weet Sjoerd. ‘Wie neemt het voortouw om dit landelijk op te pakken, wie zorgt ervoor dat de informatie up to date blijft en hoe zorgen we ervoor dat we allemaal dezelfde taal spreken. Als je zoekt naar een ligger, terwijl iemand anders dat aanbiedt als een balk, mis je informatie.’

Nog veel vragen dus, maar Sjoerd is optimistisch. ‘Het kost tijd om dit op te starten, maar als we er eenmaal mee beginnen, hebben we daar op de lange termijn allemaal profijt van.’